گسست آموزشی: فاصله برنامه درسی قصد شده وکسب شده در نظام آموزش عالی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مدرس دانشگاه پیام نور

2 کارشناس پژوهش وزارت کشور

3 استادیار دانشگاه کاشان

چکیده

برنامه­های درسی، بستر شکل گیری مهم­ترین فرایند نظام آموزش دانشگاهی، یعنی یادگیری است. آموزش، پژوهش و عرضه ی  خدمات تخصصی توسط موسسات آموزش عالی تا حدود زیادی به پویایی برنامه­های درسی وابسته هستند. برنامه‌های درسی موجود در نظام دانشگاهی، به تربیت دانش آموختگان ماهر«که پس از فارغ التحصیل شدن بتوانند متناسب با نیازها و ضرورت های جامعه  جذب  بازارکار شوند»تجهیز نشده اند. از این رو پژوهش حاضر درصدد بررسی علل شکاف میان برنامه درسی قصد شده وکسب شده(موجود) می باشد. بنابراین نوع پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر اجرا، پدیدارشناسانه بود. جامعه آماری پژوهش شامل متخصصان حوزه برنامه درسی و آموزش عالی بودند که با توجه به ماهیت پژوهش، حدود هشت نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. روش نمونه گیری، روش غیر تصادفی هدفمند بود. ابزار پژوهش شامل مصاحبه ساختار یافته با چهار سئوال باز پاسخ بود. یافته های حاصل از مصاحبه نشان داد عدم تخصص افراد درتدوین برنامه درسی، کمبود منابع (انسانی، فنی، مادی)، عدم اعتقاد تربیتی راسخ اعضای هیأت علمی دانشگاه ها نسبت به نقش برنامه درسی، عدم آشنایی با کاربردهای برنامه درسی در محیط زندگی و کاری، عدم وضوح و شفافیت اهداف، عدم درک وفهم اهداف، عدم برانگیزانندگی محتوای برنامه درسی ، عدم آموزش صحیح استادان در خصوص اهمیت اجرای صحیح برنامه های درسی، نبود نظارت وارزشیابی استاندارد از سوی مدیران دانشگاهی، عدم وجود امکانات کافی برای برخی دروس کارگاهی و آزمایشگاهی، نبود نظام صحیح ارزشیابی عملکرد استادان، انتصاب افراد غیر متخصص در پست های مدیریتی مربوط به حوزه آموزش، آرمانی دور از دسترس بودن برخی از برنامه های درسی و عدم تطابق آنها با واقعیت های موجود وملموس  در جامعه و دانشگاه وعدم شور وشوق ورغبت  دانشجویان جهت کسب برنامه درسی قصد شده از مهمترین دلایل شکاف بین برنامه درسی قصد شده و کسب شده می باشد.

کلیدواژه‌ها


پردخته، فرهاد، کاظم پور، اسماعیل، شکیبایی، زهره. (1394). رابطه بین برنامه درسی پنهان و نابرابری های جنسیتی در دانشجویان دانشگاه، پژوهش در برنامه ریزی درسی، 2 (20): 16-27.
-پیرزاده، اعظم. (1391). مقایسه برنامه درسی قصد شده و اجرا شده با برنامه درسی کسب شده دروس معارف اسلامی و شناسایی برنامه درسی مغفول، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته تحقیقات آموزشی دانشگاه تهران.
-حاجی تبار، محسن، ملکی، حسن، احمدی، غلامعلی. (1396). طراحی و اعتبارسنجی الگوی مفهومی کاهش فاصلۀ برنامۀ‏درسی قصدشده، اجرا شده و کسب ‏شده در نظام آموزش عمومی ایران، دو فصلنامه نظریه و عمل در برنامه درسی، ۴ (۷): 5-30.
-حسینی لرگانی، سیده مریم؛ فتحی واجارگاه، کوروش؛ عارفی، محبوبه؛ زر افشانی، کیومرث. (1394). مفهوم‌سازی یادگیری زائد و راهکارهای کاهش آن در نظام آموزش عالی ایران از دیدگاه صاحب‌نظران آموزش عالی، مطالعات اندازه گیری و ارزشیابی آموزشی، 5 (9): 9-33.
ـرباطی، فاطمه السادات، محمد باقری، محمد، حسنی، فاطمه. (1393). واکاوی برنامه درسی پنهان در دوره پژوهشی مقطع دکتری، گام‌های توسعه در آموزش پزشکی، 12 (1): 64-75.
ـ شریعتمداری، علی (1381). چگونگی ارتقاء سطح علمی کشور، تهران: انتشارات فراشناختی اندیشه.
-فتحی واجارگاه، کورش، موسی پور، نعمت اله، یادگارزاده، غلامرضا. (1393). برنامه­ریزی درسی آموزش عالی: مقدمه­ای بر مفاهیم، دیدگاه­ها و الگوها، چاپ اول، تهران: موسسه کتاب مهربان نشر.
-فتحی واجارگاه، کوروش. (1388). آموزش شهروندی در مدارس، تهران: نشرآیین.
-فراستخواه، مقصود. (1389). دانشگاه و آموزش عالی، تهران: نشر نی.
-فراستخواه، مقصود. (1393). چارچوبی مفهومی برای برنامه ریزی مبتنی بر آینده اندیشی در دانشگاه، فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی، 69: 26-1.
ـ مصلی‌نژاد، لیلی، پرندآور، نحله، رضایی، الهه. (1392). تجربه دانشجویان در زمینه برنامه درسی پنهان: یک مطالعه کیفی، مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان. 13 (2): 111-124.
-ملکی، حسن. (1391). بررسی میزان همخوانی برنامه درسی قصد شده، اجرا شده و کسب شده مطالعات اجتماعی سال اول دبیرستان، روان شناسی تربیتی، 8 (26): 106-146.
ملکی، حسن. (1381). برنامه ریزی درسی (راهنمای عمل). تهران: انتشارات مدرسه.
-میرزایی، ملیحه، احمدی، پروین، نراقی زاده، افسانه. (1395). مقایسه اهداف و محتوای برنامه درسی اجرا شده با برنامه درسی قصد شده در مراکز پیش دبستانی شهر کرمان، اندیشه های نوین تربیتی، 12 (4): 63-80.
-نادری، ناهید، نوروزی، رضاعلی، سیادت، علی. (1395). سیاستگذاری در آموزش و پرورش، نشر آموخته.
-یاسپرس، کارل. (1394). ایده دانشگاه. ترجمه مهدی پارسا و مهرداد پارسا. تهران: انتشارات ققنوس.