امکان سنجی و شناسایی عوامل تسهیل‌کننده و بازدارنده آموزش مبتنی بر شایستگی در تربیت معلمان شیمی (مطالعه موردی: استان زنجان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه شیمی ، مرکز آموزش عالی شهید بهشتی تهران، دانشگاه فرهنگیان

2 گروه شیمی، دانشکده علوم، دانشگاه زنجان، ایران

3 گروه علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان ، تهران ، ایران

4 گروه برنامه ریزی درسی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر، تبیین شایستگی معلمان شیمی و شناسایی عوامل تسهیل‌کننده و بازدارنده آموزش مبتنی بر شایستگی در تربیت معلمان شیمی می­باشد. پژوهش، از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، کمی و بر حسب گردآوری داده‌ها، توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری شامل 186 نفر از معلمان شیمی استان زنجان بوده که با جدول مورگان و کرجسی حجم نمونه 144 نفر با روش تصادفی ساده انتخاب گردید. ابزار گردآوری داده­ها پرسشنامه محقق ساخته بوده که روایی آن با نظرات متخصصان و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ 91/0 بدست آمد. از آزمون t تک نمونه­ای به منظور تجزیه و تحلیل داده­ها استفاده شد. پژوهش نشان داد در شش حوزه دانش و مهارت و سه حوزه نگرش و صفات رفتاری، شایستگی معلمان شیمی قابل قبول بوده ولی با حالت مطلوب فاصله وجود دارد. بیشترین سهم عامل تسهیل‌کنندگی/ بازدارندگی مربوط به دانش و مهارت اساتید در دوره‌های تربیت معلم 8/49 درصد در حوزه دانش و مهارت شایستگی و دلایل ساختاری با 3/40 درصد در حوزه نگرش و صفات رفتاری بوده است. کمترین سهم مربوط به دلایل فلسفی با 13/8 درصد در حوزه دانش و مهارت و توانایی و علاقه‌مندی ‌دانشجومعلمان با 10 درصد در حوزه نگرش و صفات رفتاری را به­خود اختصاص داده‌اند.

کلیدواژه‌ها


آقایی، نجف؛ صفاری، مرجان و میرحسینی، فرنازسادات (1395)" شناسایی صلاحیت حرفه ای ضروری معلمان تربیت بدنی با رویکرد نظریه پردازی داده بنیاد" دوفصلنامه پژوهش در مدیریت ورزشی و رفتار حرکتی، سال هفتم، شماره14، پاییز و زمستان 1396، ص 71-83 .
احدی، بهزاد؛ سیدعامری، میرحسن و احمدی، مالک (1396) " بررسی صلاحیت‌های حرفه‌ای معلمان تربیت‌بدنی شهر ارومیه بر اساس وضعیت موجود و مطلوب" فصلنامه مدیریت و توسعه ورزش، سال ششم، شماره دوم، پیاپی 11، پاییز 1396، ص 103-117.
اولی، اسماعیل؛ ارشدی، نعمت الله؛ موسی پور، نعمت الله و یادگارزاده، غلامرضا (1397) "طراحی الگوی شایستگی معلمان شیمی دوره متوسطه دوم"، فصلنامه مطالعات اندازه گیری و ارزشیابی آموزشی، سال نهم، شماره 27، پاییز 1398، ص 129-166.
ایزدی، صمد؛ صالحی عمران، ابراهیم و منصوری بککی، سیروس (1391)" بررسی صلاحیت­های حرفه­ای معلمان مرد دوره متوسطه شاخه علوم انسانی بر مبنای رویکرد سازنده گرایی (مورد مطالعه: استان مازنداران)، مجله مطالعات آموزش و یادگیری، دوره چهارم، شماره اول، بهار و تابستان 1391، ص 1-28.
باقرزاده، زهره (1390) "بررسی تطبیقی برنامه درسی آموزش فنی و حرفه­ای دوره متوسطه در ژاپن، آمریکا، آلمان، انگلیس با ایران"، پایان­نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی.
بنیادی نائینی، علی و تشکر، محمود (1391) "طراحى الگوی شایستگی­های مدیران و فرماندهان ناجا از دیدگاه امام خمینى (ره) و مقام معظم رهبرى (مدظله العالى)"، فصلنامه نظارت و بازرسی، سال ششم، شماره 19، ص 7-30.
پناهی، سید معصومه؛ پورکریمی، جواد و رمضان، مجید (1397) "ارایه الگوی شایستگی حرفه­ای مدیران پژوهشی در سازمان­های پژوهش-محور"، پژوهش­های مدیریت انسانی، دوره 8، شماره 1، ص 23-46.
ترک زاده، جعفر و محمدی، قدرت الله (1394)" ارزیابی شایستگی مدیران مدارس بر اساس معیارهای شایستگی مدیریتی اسلامی(معلمان نواحی چهارگانه اموزش و پرورش شیراز" فصلنامه علمی پژوهشی تحقیقات مدیریت آموزشی، سال هفتم، شماره دوم ، زمستان 1394، ص ص 39 – 58.
حسین قلی زاده، رضوان؛ علیه متاجی، نیم­ور و امراهی، اکبر (1396) "طراحی برنامه آموزشی مدیران دانشگاه فردوسی مشهد بر مبنای رویکرد شایستگی"، فصلنامه آموزش و توسعه منابع انسانی، سال چهارم، شماره 15، زمستان 1396، ص 39-60.
جعفری، هدایت (1393) "طراحی و روان­سنجی ابزار سنجش شایستگی حرفه­ای اعضای هیات علمی رشته پرستاری"، پایان­نامه دکتری، تهران، دانشگاه تربیت مدرس.
جلیلی، مهسا و نیک فرجام، حسین (1393)" بررسی وضع موجود توانایی و صلاحیت های حرفه ای معلمان از دیدگاه دانش آموزان و مقایسه با وضع مطلوب از دیدگاه صاحب نطران در درس فیزیک سال چهارام دبیرستان " پژوهش در برنامه ریری درسی، سال یازدهم، دوره دوم، شماره 13، بهار 1394، ص 129-138.
جوادی پور، محمد و ابوالحسنی، زهرا (1398) "شایستگی های حرفه ای معلمان و رضایت شغلی با تاکید بر سازنده گرایی" نشریه علمی پژوهشی فناوری آموزشی، پاییز 1398، جلد 14، شماره 1، ص 189-198.
دادجوی توکلی، عطیه (1390) "شناسایی و اعتبارسنجی شایستگی­های حرفه­ای معلمان اثربخش ابتدایی"، پایان­نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه خوارزمی.
دانش پژوه، زهرا و فرزاد، ولی الله (1385) "ارزشیابی مهارت­های معلمان دوره ابتدایی"، فصلنامه نوآوری­های آموزشی، شماره 18، سال پنجم، ص 135-170.
دیبایی صابر، محسن؛ عباسی، عفت؛ فتحی واجارگاه، کوروش و صفایی موحد، سعید (1398)"  شناسایی شایستگیهای اصلی معلمان دورة متوسطه از دیدگاه خبرگان تعلیم و تربیت" مطالعات آموزشی و آموزشگاهی، دوره 8 ، شماره 21، پاییزو زمستان 1398، ص  83-111.
رضایت، غلامحسین و صادق بیگی، منیژه (1397)" تدوین الگوی شایستگی‌های دبیران دبیرستان‌های دولتی ایران"، فصلنامه نوآوری های آموزشی، شماره 65، سال هفدهم، بهار 1397، ص 75- 104.
رنجبر، منصور (1392) "طراحی الگوی شایستگی­های مدیران بخش سلامت"، پایان­نامه دکتری، تهران، دانشگاه تربیت مدرس.
زجاجی، ندا؛ خنیفر، حسین؛ آقا حسینی، تقی و یزدانی، حمید رضا (1396) " شناسایی و تبیین شایستگی های پایه و الزامات توسعه حرفه ای مدرسان تربیت معلم در دانشگاه فرهنگیان از دیدگاه صاحبنظران و اعضای هیات علمی" فصلنامه مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی توسعه آموزش جندی شاپور، سال هشتم، ویژه نامه پاییز 1396، ص 149-159.
سادات ماجدی، پری سادات؛ نادری، عزت الله و سیف نراقی، مریم (1397)" صلاحیتهای معلمی متناسب با ویژگیهای جهانی و اعتبارسنجی آن از دیدگاه مدیران و معلمان نمونه مدارس"،  فصلنامه علمی پژوهشی مدیریت مدرسه، دوره هفتم، شماره اول، بهار 1398، ص 87-104
سهیلی، امین؛ همتی مسلک پاک، معصومه؛ محمدپور، یوسف؛ خلخالی، حمیدرضا و رحمانی، علیرضا (1394) "تأثیر اجرای الگوی آموزش مبتنی بر شایستگی بر عملکرد بالینی دانشجویان پرستاری در بخش مراقبت‌های ویژه قلبی"، مجله پرستاری و مامایی، 1394، ۱۳ (۹) ، ص ۷۲۸-۷۳۸
صانعی، مهدی (1390) "نیاز سنجی آموزش عملکرد محور مبتنی بر معیارهای شایستگی و عملکرد فراشغلی"، فصلنامه مدیریت بر آموزش انتظامی، شماره سوم، سال چهارم، ص 119-143.
طالبی، بهنام؛ مرادی، سمانه؛ پاکدل بناب، مهدی و زمستانی، قادر (1390) "تعیین میزان صلاحیت­ها و شایستگی­های حرفه­ای معلمان"، اولین همایش ملی آموزش در ایران 1404، تهران، پژوهشکده سیاست­گذاری علم، فناوری و صنعت.
عابدی، احمد؛ عریضی، حمیدرضا و سبحانی نژاد، مهدی (1384) "بررسی میزان آشنایی معلمان دوره ابتدایی شهر اصفهان با نظریه­های یادگیری و نحوه به­کار گیری آن در تدریس"، ماهنامه دانشور رفتار، شماره 15، ص 63-74.
عبداللهی، فردین؛ شریعتمداری، علی و نادری، عزت الله (1389) "بررسی میزان آگاهی معلمان دوره ابتدایی از اصول تعلیم و تربیت به­منظور ارایه الگوی مطلوب جهت ارتقاء سطح آگاهی آنان"، فصلنامه علوم تربیتی، شماره 9، ص 89- 108.
عرفانی اداب، الهام و ملکی شیما (1396) "صلاحیت های تدریس معلمان ابتدایی شهر همدان از دیدگاه دانشجومعلمان: مطالعه موردی پردیس شهید باهنر و شهید مقصودی همدان"، فصلنامة علمی ـ تخصصی توسعة حرفه­ای معلم، سال دوم، شمارة 3 ،بهار 1396، ص 27- 36.
فرخ، شیما (1389) "طراحی چارچوب شایستگی اساتید کارآفرینی معطوف به پرورش دانش آموخته کارآفرین"، پایان­نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه تهران.
فیض، مهدی (1389) "شناسایی شایستگی­های حرفه­ای مطلوب دانش آموختگان دانشکده­های مهندسی ایران"، پایان­نامه دکتری، تهران، دانشگاه شهید بهشتی تهران.
قربانی، سمیه؛ میر شاه جعفری، سید ابراهیم و شریفیان، فریدون (1398) " تعیین صلاحیتهای حرفه ای معلمان در رویکرد یادگیری برای دانستن و ارائه راهکارهای اجرایی جهت تحقق این رویکرد: مطالعه ای ترکیبی" دو فصلنامه نظریه و عمل در برنامه درسی، شماره 11 ،سال هفتم، بهار و تابستان 1398، ص 143-176.
کدخدایی، محبوبه السادات؛ اخوان تفتی، مهناز؛ رضایت، غلامحسین و احمدی، پروین (1396) "طراحی الگوی آموزش دانشگاهی مبتنی بر شایستگی برای رشته­های علوم انسانی"، فصلنامه علمی و پژوهشی آموزش عالی ایران، سال نهم، شماره اول، بهار 1396، ص 105- 131.
کرمی، مرتضی؛ ابراهیم صالحی، عمران و خشنودی فر، هاجر (1391) "نیاز سنجی آموزشی مدیران شرکت برق منطقه­ای مازندران مبتنی بر الگوی شایستگی"، مطالعات برنامه­ریزی آموزشی، پاییز و زمستان 1391، ص 163- 188.
کریمی، فریبا (1387) "مطالعه صلاحیت­های حرفه­ای معلمان ابتدایی"، فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی، سال دوم، شماره 4، زمستان 1387، ص 151-166.
محمدی، مهدی و دهداری راد، طاهره (1389) "ارزیابی میزان شایستگی-محوری برنامه درسی دوره کاردانی مکانیک خودرو"، فصلنامه مطالعات برنامه درسی ایران، سال پنجم، شماره 19، 1389، ص 43- 64.
محمودی، فیروز(1391)" طراحی الگوی برنامه درسی مبتنی بر مساله در دوره کارشناسی ارشد رشته مدیریت آموزشی و اعتبار سنجی و امکان سنجی آن در آموزش عالی ایران" پایان نامه دکتری، تهران، دانشگاه تربیت مدرس.
مقدسی، زینب؛ جوادی پور، محمد و دهقانی، مرضیه (1395) " مطالعه دیدگاه های معلمان در خصوص صلاحیت های حرفه ای معلمان ابتدایی در تهران" فصلنامه پویش در آموزش علوم تربیتی و مشاوره، دوره دوم، شماره4 ،پاییز 1395 ، ص 1-10.
ملایی نژاد، اعظم و ذکاوتی، علی (1387) " بررسی تطبیقی نظام برنامه درسی تربیت معلم در کشورهای انگلستان، ژاپن، فرانسه، مالزی و ایران" فصلنامه نواوری های اموزشی، شماره 26، سال هفتم، تابستان 1387، ص 35- 62.
میر کمالی، سید محمد؛ نارنجی ثانی، فاطمه و اسدی، سمیه (1398) " ارزیابی وضعیت صلاحیتهای حرفهای معلمان »از دیدگاه مدیران« ابتدایی استان مرکزی" فصلنامه علمی پژوهشی مدیریت مدرسه، دوره هفتم، شماره سوم، پاییز  1398، ص  69- 86. 
نادری، عزت اله؛ حاجی زاد، محمد؛ شریعتمداری، علی و سیف نراقی، مریم (1389) "بررسی و مقایسه مهارت­های حرفه­ای معلمان دروس علوم پایه و علوم انسانی دوره راهنمایی شهرستان بهشهر به­منظور ارایه روش­های ارتقای کیفی این مهارت­ها"، فصلنامه علمی-پژوهشی تحقیقات مدیریت آموزشی، سال دوم (2)، 1389، ص 75-96.
نادری، اعظم؛ بقائی، رحیم؛ محمدپور، یوسف؛ قربانزاده، کبری (1391) "مقایسه تأثیر دو روش آموزشی مبتنی بر شایستگی و آموزش سنتی در یادگیری فعال مهارت­های شناختی و بالینی دانشجویان پرستاری کارورز بخشICU "، مجله آموزش در علوم پزشکی، دوره 12، شماره 9، 1391، ص 698-708.
نصراللهی، ماندانا؛ خورشیدی، عباس و خسروی، علی اکبر (1395) "شناسایی مؤلفه­های شایستگی­های حرفه­ای مدیران و کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی تهران جنوب"، فصلنامه مطالعات کمی در مدیریت، شماره 24، بهار 1395، ص 171-191.
نیکنامی، مصطفی و کریمی، فریبا (1388) "صلاحیت­های حرفه­ای معلمان آموزش عمومی و ارایه چارچوب ادراکی مناسب"، فصلنامه دانش و پژوهش در علوم تربیتی برنامه­ریزی درسی، شماره بیست و سوم، پاییز 1388، ص 1-22.
هدایتی، اکبر؛ ملکی، حسن؛ صادقی، علیرضا و سعدی پور، اسماعیل (1395) "تأملی بر برنامه درسی مبتنی بر شایستگی در آموزش پزشکی"، مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، 16(10)، 1395، ص 94-103.
یادگارزاده، غلامرضا (1392) "طراحی واعتبار سنجی شایستگی­های شغلی متخصصان برنامه درسی آموزش عالی و ارزشیابی  برنامه درسی دوره دکتری آن"، پایان نامه دکتری، تهران، دانشگاه شهید بهشتی.