تاریخ برنامه درسی آموزش عمومی دوره کارشناسی در ایران: یک مطالعه اسنادی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

پژوهشگاه مطالعات آموزش و پروش

چکیده

این مطالعه با هدف بررسی روند تاریخی برنامه درسی عمومی دوره کارشناسی در ایران در بازه زمانی 1313 تا 1398 انجام شده است. در این راستا با استفاده از «روش پژوهش اسنادی» اسناد چاپی و غیرچاپی در دانشگاه‌ها و همین‌طور در پایگاه‌های علمی ایرانی با کلمات کلیدی «دروس عمومی دانشگاه»، «تاریخ دانشگاه تهران»، «تاریخ دانشگاه ملی»، «تاریخ دانشگاه تبریز»، «تاریخ دانشگاه پهلوی»، «برنامه درسی عمومی دانشگاهی»، «مصوبات شورای‌عالی انقلاب فرهنگی» به‌صورت نظام‌مند بررسی گردید. برای تحلیل داده از تحلیل تماتیک با رویکرد استقرایی استفاده گردید. یافته‌ها در خصوص تحول برنامه درسی عمومی منجر به شناسایی سه شکل از برنامه درسی عمومی در سایه (1345- 1313)، برنامه درسی عمومی آشکار (1357- 1345)، و برنامه درسی معارف اسلامی و آگاهی عمومی (1398- 1360)، شده است. در مجموع، یافته‌های این پژوهش می‌تواند در توصیف تاریخ و چگونگی شکل‌گیری برنامه درسی عمومی در دانشگاه‌های ایرانی آگاهی‌بخش باشد.کلمات کلیدی: تاریخ برنامه درسی عمومی، دوره کارشناسی، دانشگاه ایرانی، مطالعه اسنادی

کلیدواژه‌ها


احمدی، احمد (1378). دروس عمومی: گذشته، حال و آینده، سخن سمت، شماره 4، 21- 5.
ادیب، یوسف.، سرداری، مرضیه (1393) پدیدارشناسی تجارب دانشجویان از برنامه درسی پنهان دروس معارف اسلامی، دوفصلنامه پژوهشی علوم تربیتی از دیدگاه اسلام، 2 (3)، 140 -113.
باقری، اصغر و کریم اف، موسی (1392). تحلیلی نقادانه از روند تاریخی آموزش عالی در ایران، فصلنامه جامعه­پژوهی فرهنگی، 4 (1)، 57-23.
بهداد، سهراب؛ امام، عباس (1378) جریان اسلامی کردن رشته اقتصاد در دانشگاه‌های ایران، فصلنامه فلسفه و کلام، 17 (18)، 247- 202.
حسنی، عطاءالله (1379). اسنادی از دانشگاه ملی ایران، به مناسبت چهلمین سال تأسیس دانشگاه شهید بهشتی، انتشارات دانشگاه بهشتی.
راهنمای دانشگاه تهران (1351). راهنمای دانشگاه، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
راهنمای دانشگاه تهران (1364). راهنمای دانشگاه، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
روشن نهاد، ناهید (1382) انقلاب فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران، مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، 7 (1)، 124- 107.
روشن نهاد، ناهید (1383). انقلاب فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی. قابل‌دسترس در: https://rasekhoon.net/article/show/750776
زرگری نژاد، غلامحسین.، صفت‌گل، منصور.، وثوقی، محمدباقر (1397: الف)  تاریخ دانشگاه تهران، دانشگاه در دوره اول 1313- 1321، بخش دوم. تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
زرگری نژاد، غلامحسین.، صفت‌گل، منصور.، وثوقی، محمدباقر.(1397: ب) تاریخ دانشگاه تهران، دانشگاه در دوره اول 1313- 1321، بخش اول. تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
ستاد انقلاب فرهنگی (1362). آیین‌نامه آموزشی مرحله دوم انتقال دانشجویان کنونی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی به‌نظام جدید. تهران.
سعیدی هوسینی، محمدرضا (1387). نگاهی به سرفصل‌های درسی رشته باستان‌شناسی، مجله سخن سمت، 5، 55- 50.
سلیمانی، فرزاد.، سلطانی احمدی، مجتبی. (1397) دانشگاه پهلوی به روایت اسناد، تهران، انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
سواری، کریم. (1383). بررسی عوامل مؤثر بر یادگیری درس زبان انگلیسی عمومی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد ماهشهر، فصلنامه دانش و پژوهش در علوم تربیتی، 2 (2)، 36- 23.
صدیق، عیسی. (1354). تاریخ فرهنگ ایران، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ضیائی، محمدصادق. (1385). دانشگاه تهران در آینه مطبوعات از شهریور سال 1385 تا اسفند 1385، انتشارات دانشگاه تهران.
عزیزی، یعقوب.، صادقی، علیرضا.، عبدالهی، حسین. (1395) ارزشیابی کیفیت درونی برنامه درسی دروس عمومی دوره کارشناسی از دیدگاه اساتید و دانشجویان‎، فصلنامه پژوهش­های کیفی در درسی برنامه ، 1 (2)، 24 -1.
علی عسگری، فاطمه (1390). گزارش کارشناسی واحد درسی جمعیت و تنظیم خانواده (با تأکید بر تنظیم خانواده)، مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، 15 (3)، 181- 164.
فراستخواه، مقصود (1393). تاریخ هشتادساله دانشکده فنی دانشگاه تهران، داستان یک‌خانه، داستان یک سرزمین، تهران، نشر نی، چاپ اول.
کاملان؛ انتظام، سید محمد؛ طباطبایی، سید کاظم؛ نیک‌سرشت، مصطفی؛ دیده رو، غلامرضا (1366)، میزگرد معارف، دانشگاه انقلاب، شماره 48، 54- 50.
کهنوجی، مرضیه. ایران‌منش، رضا. (1395). تأثیر آموزش محتوای درس دانش خانواده و جمعیت بر میزان نگرش به زندگی دانشجویان دانشگاه ولی‌عصر رفسنجان. مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، 69، 518- 503.
کیا اشکوریان، نرجس. (1395). بررسی سیاست­های آموزش عالی پهلوی دوم از سال 1322 تا 1350، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته تاریخ انقلاب اسلامی، دانشکده ادبیات و علوم‌انسانی، دانشگاه خوارزمی.
محبوبه؛ قهرمانی، محمد؛ رضایی زاده، مرتضی. (1388). ضرورت و راهکارهای بهبود برنامة درسی دروس عمومی دورة کارشناسی از دیدگاه دانشجویان و اعضای هیئت‌علمی دانشگاه شهید بهشتی، فصلنامه مطالعات برنامه درسی، 3 (10)، 129 -94.
یادگارزاده، محمدحسین. (24/ 08/ 1391). حذف درس تنظیم خانواده. خبرگزاری مهر.