واکاوی چالش‌های اساسی آموزش روش تحقیق در رشته‌های علوم تربیتی و روانشناسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری برنامه ریزی درسی در آموزش عالی دانشگاه اصفهان

2 استاد گروه علوم تربیتی دانشگاه اصفهان

3 دانشیار گروه علوم تربیتی دانشگاه اصفهان

4 دانشیار گروه روانشناسی دانشگاه اراک

چکیده

هدف پژوهش حاضر شناسایی چالش­های عمده در آموزش روش تحقیق در رشته­های علوم تربیتی و روانشناسی است. این پژوهش با رویکردی کیفی مبتنی بر تحلیل تم و با استفاده از ابزار مصاحبه انجام شد. در این پژوهش بر مبنای روش نمونه­گیری هدفمند، با 20 نفر از اساتید و صاحب­نظران روش تحقیق کشور در رشته­های روانشناسی و علوم تربیتی، مصاحبه نیمه ‌ساختاریافته به عمل آمد. داده­ها از طریق تحلیل تم و بر اساس شش مرحله­ای که برون و کلارک (2006) پیشنهاد دادند (آشنایی با داده­ها، تولید کد­های اولیه، جستجو برای تم­ها، بازنگری تم­ها، تعریف و نام­گذاری تم­ها و تهیه گزارش) مورد تحلیل قرار گرفتند. تحلیل مصاحبه‌ها نشان داد چالش­های اساسی در آموزش روش تحقیق در رشته­های علوم تربیتی و روانشناسی را می­توان در سه حیطه‌ی کلی برنامه درسی، عناصر نقش­آفرین در برنامه‌ی درسی و مشکلات ساختاری قرار داد. برنامه‌ی درسی مضامینی از قبیل درس و تعداد واحدها، محتوا و منابع، تدریس و ارزشیابی را شامل می­شود. عناصر نقش‌آفرین شامل دانشجو و استاد است، و جنبه­های ساختاری گسترش بی‌رویه‌ی آموزش عالی و الزامات و زیرساخت­ها را در برمی­گیرد.

کلیدواژه‌ها


زمانی، حکیم؛ و قربان­نژاد، اقدس (1385). بررسی موانع و مشکلات موجود در امر پژوهش. مجموعه مقالات همایش منطقه­ای بررسی مشکلات پژوهش و ارائۀ راهکارهای مناسب و کاربردی جهت بهبود آن، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قوچان.
ستوده اصل، نعمت؛ قربانی، راهب؛ و رشیدی­پور، علی (1393). بررسی مشکلات پژوهشی و موانع تولید علم از دیدگاه اعضای هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی سمنان. کومش. 16(1)، 1-7.
سرشتی، منیژه؛ کاظمیان، افسانه؛ و دریس، فاطمه (1389). موانع انجام تحقیقات از دیدگاه اساتید و کارکنان دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد. راهبردهای آموزش. 3(2)، 51-57.
عابدی جعفری، حسن؛ سلیمی، محمد سعید؛ فقیهی، ابوالحسن و شیخ زاده، محمد (1390). تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده­های کیفی. دو فصلنامه اندیشه مدیریت راهبردی. 5(2)، 151 – 198.
کرسول، جان (2009). طرح پژوهش: رویکردهای کمی، کیفی وترکیبی. ترجمه علیرضاکیامنش و مریم دانای طوس (1396). تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی.
کیائی طالقانی، ناهید؛ زین آبادی، حسن رضا؛ آراسته، حمیدرضا و عباسیان حسین (1398). تأملی بر عوامل موثر بر کژ کارکردهای پژوهش در دانشگاه­ها و موسسات آموزش عالی ایران. مجله آموزش عالی ایران. 11(1)، 39-66.
گال، مردیت؛ بورگ، والتر و گال، جویس (2003). روش­های تحقیق کمی و کیفی در علوم تربیتی و روانشناسی، جلد اول. ترجمه احمدرضا نصر و همکاران (1394). تهران: انتشارات سمت و دانشگاه شهید بهشتی.
مرتضوی‌زاده، حشمت­اله و عابدینی، یاسمین (1394). گزارش موردی از دیدگاه دانشجویان دانشگاه فرهنگیان در مورد مشکلات درس روش تحقیق. مجله علوم روانشناختی. 14(54)،  256 – 271.
لطف آبادی، حسین؛ نوروزی، وحیده و حسینی، نرگس (1386).بررسی آموزش روش­شناسی پژوهش در روانشناسی و علوم تربیتی. فصلنامه نوآوری­های آموزشی، 6(21)، 109-140.
ناجی، سعید (1385). نقدی بر آموزش روش تحقیق در نظام آموزش روش تحقیق کشور. فصلنامه حوزه و دانشگاه، 12(47)، 136-155.
نارنجی ثانی، فاطمه و میرکمالی، محمد (1397). پژوهش کیفی درباره شناسایی موانع خلق دانش در دانشگاه. فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی. 24(4)، 71-97.
 
Addison, W. E., Stowell, J. R., & Reab, M. D. (2015). Attributes of introductory psychology and statistics teachers: Findings from comments on RateMyProfessors. Com. Scholarship of Teaching and Learning in Psychology, 1(3), 229.
Ball, C. T., & Pelco, L. E. (2006). Teaching research methods to undergraduate psychology students using an active cooperative learning approach. International Journal of Teaching and Learning in Higher Education, 17(2), 147-154.
Braguglia, K. H., & Jackson, K. A. (2012). Teaching research methodology using a project-based three course sequence critical reflections on practice. American Journal of Business Education (AJBE)5(3), 347-352.
Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77-101.
Brown, M., Smith, B., & Thies, C. (2020). A Meta-Analysis of Extant Literature on Teaching Research Methods: Preliminary Analysis Findings.
Burgess, R. G. (1990). Sociologists, training and research. Sociology, 24(4), 579-595.
Burgess, R. G., & Bulmer, M. (1981). Research methodology teaching: Trends and developments. Sociology, 15(4), 477-489.
Carty, R. (2007). Teaching research methods: A pragmatic approach. Investigations in university teaching and learning, 4(2), 98-105.
Ciarocco, N. J., Lewandowski Jr, G. W., & Van Volkom, M. (2013). The impact of a multifaceted approach to teaching research methods on students’ attitudes. Teaching of Psychology, 40(1), 20-25.
Ciarocco, N. J., Strohmetz, D. B., & Lewandowski Jr, G. W. (2017). What’s the point? Faculty perceptions of research methods courses. Scholarship of Teaching and Learning in Psychology, 3(2), 116.
Crooks, V. A., Castleden, H., & Meerveld, I. T. V. (2010). Teaching research methods courses in human geography: Critical reflections. Journal of Geography in Higher Education, 34(2), 155-171.
Daniel, B. K. (2018). Contestable professional academic identity of those who teach research methodology. International Journal of Research & Method in Education, 41(5), 548-561.
Daniel, B., Kumar, V., & Omar, N. (2018). Postgraduate conception of research methodology: implications for learning and teaching. International Journal of Research & Method in Education, 41(2), 220-236.
Earley, M. A. (2014). A synthesis of the literature on research methods education. Teaching in Higher Education19(3), 242-253.
Fisher, S., & Justwan, F. (2018). Scaffolding Assignments and Activities for Undergraduate Research Methods. Journal of Political Science Education, 14(1), 63-71.
Garner, M., Wagner, C., & Kawulich, B. (Eds.). (2009). Teaching research methods in the social sciences. London: Ashgate.
Gurung, R. A., & Stoa, R. (2020). A National Survey of Teaching and Learning Research Methods: Important Concepts and Faculty and Student Perspectives. Teaching of Psychology, 0098628320901374.
Hardcastle, D. A., & Bisman, C. D. (2003). Innovations in teaching social work research. Social Work Education22(1), 31-43.
Kilburn, D., Nind, M., & Wiles, R. (2014). Learning as researchers and teachers: The development of a pedagogical culture for social science research methods?. British Journal of Educational Studies, 62(2), 191-207.
Lehti, S., & Lehtinen, E. (2005). Computer‐supported Problem‐based Learning in the Research Methodology Domain. Scandinavian Journal of Educational Research49(3), 297-324.
Murtonen, M. (2015). University students’ understanding of the concepts empirical, theoretical, qualitative and quantitative research. Teaching in Higher Education, 20(7), 684-698.
Murtonen, M., Olkinuora, E., Tynjälä, P., & Lehtinen, E. (2008). “Do I need research skills in working life?” University students’ motivation and difficulties in quantitative methods courses. Higher Education, 56(5), 599-612.
Onwuegbuzie, A. J., Slate, J. R., & Schwartz, R. A. (2001). Role of study skills in graduate-level educational research courses. The journal of educational research94(4), 238-246.
Rose, D. (1981). Methods for whom? Sociology, 15(4), 512-519.
Ross, K., & Call-Cummings, M. (2020). Reflections on failure: teaching research methodology. International Journal of Research & Method in Education, 1-14.
Sizemore, O. J., & Lewandowski Jr, G. W. (2009). Learning might not equal liking: Research methods course changes knowledge but not attitudes. Teaching of Psychology, 36(2), 90-95.
Strohmetz, D. B., Ciarocco, N. J., & Lewandowski, G. W., Jr. (2018). Getting on the same page: Aligning student and instructor perception to facilitate learning in methods classes. Presentation at the Society for the Teaching of Psychology’s Annual Conference on Teaching, Phoenix, AZ.
Vittengl, J. R., Bosley, C. Y., Brescia, S. A., Eckardt, E. A., Neidig, J. M., Shelver, K. S., & Sapenoff, L. A. (2004). Why are some undergraduates more (and others less) interested in psychological research? Teaching of Psychology, 31(2), 91-97.
Wagner, C., Garner, M., & Kawulich, B. (2011). The state of the art of teaching research methods in the social sciences: Towards a pedagogical culture. Studies in Higher Education, 36(1), 75-88.
Winn, S. (1995). Learning by doing: Teaching research methods through student participation in a commissioned research project. Studies in Higher Education, 20(2), 203-214.