تبیین برنامه درسی آینده‌ در راستای تحقق چشم‌اندازها و رسالت‌های آموزش عالی ایران در افق 1404

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

هدف پژوهش حاضر،تبیین اهداف و محتوای برنامه درسی آینده­ بر اساس چشم­اندازها و رسالت­های آموزش عالی ایران در افق 1404 است. روش تحقیق، ترکیبی( کیفی و کمی) است. جامعه آماری پژوهش حاضر، منابع بالادستی، صاحب­نظران حوزه آموزش عالی کشور، و نیز اعضای هیات علمی و دانشجویان دکتری دانشگاه اصفهان در سال تحصیلی 95-1394 بوده­اند. دربخش کیفی از نمونه­گیری هدفمند و در بخش کمی از روش نمونه­گیری طبقه­ای نسبتی، و برای جمع­آوری داده­ها از تحلیل محتوای کیفی منابع بالادستی، مصاحبه نیمه­ساختاریافته و پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است. یافته­های حاصل از تحلیل محتوای کیفی منابع بالادستی نشان داد جهت­گیری هایی که منابع بالادستی نسبت به علم و فناوری به عنوان چشم­انداز و رسالت داشته­اند، جامع­نگرانه و با مدنظر قرار دادن توسعه ملی صورت گرفته است و می­توان آنها در سه مقوله آموزش، پژوهش و خدمات مورد بررسی و تحلیل قرار داد. نتایج حاصل از مصاحبه­ها نیز نشان داد که توجه به جامعه باید به عنوان مهمترین موضوع در تدوین اهداف و محتوای برنامه درسی آموزش عالی در نظر گرفته شود. علاوه بر این، اولویت­بندی اهداف و محتوای برنامه درسی توسط اعضای هیات علمی و دانشجویان دکتری نشان داد که در مولفه هدف « آموزش حقوق شهروندی» و در محتوا « توجه به نیازهای فرهنگی جامعه» به عنوان عامل­های دارای اولویت نخست شناخته شده­اند. در مجموع بر اساس یافته­های پژوهش، می توان گفت که رویکرد و دغدغه اصلی برنامه درسی آینده آموزش عالی ایران، جامعه محوری است.
 

کلیدواژه‌ها


آل آقا، ف.، کشاورز، م.، و رحیمی، م. (1387). روند رشد کمی آموزش عالی خصوصی و دولتی در کشور جمهوری اسلامی ایران، دانش و پژوهش در علوم تربیتی برنامه ریزی درسی، 20،110-73.
پازارگادی، م. ، ستاری، ص. ا . (1387) . ارزیابی کیفیت آموزش: رویکردی مشارکت محور برای مقابله با چالش­ های فراروی نظام مدیریت آموزش عالی غیردولتی در هزارة سوم، پژوهشنامةتربیتیدانشگاهآزاداسلامیواحدبجنورد، 1، 23-17.
خاقانی زاده، م.، و فتحی واجارگاه، ک. ( 1387). الگوهای برنامه درسی دانشگاهی، مجله راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، 1(2): 18 -10.
سازمان مدیریت و برنامه­ریزی(1394). برنامه ششم توسعه( در دست تدوین). ابلاغیات مقام معظم رهبری، تهران: سازمان مدیریت و   برنامه ریزی.
شورای عالی انقلاب فرهنگی( 1390). سند نقشه جامع علمی کشور، ابلاغیات مقام معظم رهبری، تهران: شورای عالی انقلاب فرهنگی.
شورای عالی انقلاب فرهنگی( 1392). سند دانشگاه اسلامی، تهران: شورای عالی انقلاب فرهنگی.
فتحی واجارگاه، ک.، و موسی پور، ن. ا.، و یادگارزاده، غ. ر.( 1392). برنامه­ریزی درسی آموزش عالی: مقدمه­ای بر مفاهیم، دیدگاه­ها و الگوها، چاپ اول، تهران: موسسه کتاب مهربان نشر.
فتحی واجارگاه، ک.، و واحد چوکده، س .  (1388). آموزششهروندیدرمدارس. تهران:  نشرآیین.
فراستخواه، م. ( 1392). چارچوبی مفهومی برای برنامه ریزی مبتنی بر آینده اندیشی در دانشگاه، فصلنامهپژوهشوبرنامهریزیدرآموزش عالی، 69: 26-1.
مجمع تشخیص مصلحت نظام( 1383).  سیاست های کلی نظام برای رشد و توسعه علمی و تحقیقاتی کشور، تهران: مجمع تشخیص مصلحت  نظام.
مجمع تشخیص مصلحت نظام( 1384). سند چشم انداز در افق 1404، ابلاغیات مقام معظم رهبری، تهران: مجمع تشخیص مصلحت نظام.
مهدی، ر. ( 1392). آینده پژوهش در آموزش عالی دانشگاه اسلامی، دانشگاه سازگار با محیط و زمینه، فصلنامه مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، 17(4) : 710- 697.
نادری، ن.، نوروزی، ر. ع.، و سیادت، س. ع. ( 1395). سیاستگذاری آموزش و پرورش، اصفهان: یارمانا.
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری( 1393). سیاست های کلی علم و فناوری، ابلاغیات مقام معظم رهبری، تهران: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری(1388).  سند تحول علم و فناوری، ابلاغیات مقام معظم رهبری، تهران: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری(1379).  آیین نامه واگذاری اختیارات برنامه ریزی درسی به دانشگاه ها، تهران: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
Adams, P. ( 2014).  Policy and education, London: Routledge.
Apple, M. W. (1990). Restoring the voice of curriculum specialists. Education Digest, 56(2), 48-52.
Apple, M. W. (2013). Knowledge, power and education: The Selected Works of Michael W. Apple, Abingdon: Routledge.
Bakker, W.E., De Krijger, F., Koska, V., & Puetter, U. (2016). D11.1 Assessing policy implications for EU citizenship: Exploring options for an impact assessment framework. Available from http://beucitizen.eu/publications/working-paper-on-assessing-policy-implications-for-eu-citizenship-deliverable-11-1/
Bartkus, B. R., Glassman, M., & Mcafee, B. (2006), Mission statement quality and financial performance, European Management Journal, 24(1): 86-94.
Bartlett, S., & Burton, D. (2012). Introduction to Education Studies(3rd edn), London: Sage.
Birkland, T. (2010). An Introduction to the Policy Process: Theories, Concepts, and Models of Public Policy Making, Third Edition, M. E. Sharpe.
Creswell, J., & Plano Clark, V. (2007). Designing and conducting mixed methods research, Thousand Oaks: Sage.
Darden, M. L. ( 2009). Beyond 2020: Envisioning the Future of universities in America. New York: Rowman & Littlefield Education.
Davis, J., Ruhe, J., Lee, M., & Rajadjyaksha, U. (2007). Mission possible: Do school mission statements work? Journal of Business Ethics, 70, 99–110.
Garraway, J. (2016). Future-orientated approaches to curriculum development: fictive scripting, Higher Education Research & Development, 36(1): 102-115.
Giroux, H. A. (1981). Ideology, culture & the process of schooling. Philadelphia London: Temple University Press, Falmer Press.
Hitt, M., Ireland, R., & Hoskisson, R.( 2011). Strategic Management. South-Western Cengage, Mason, US.
Lee, K. H., Barker, M., & Mouasher, A. (2013). Is it even espoused? An exploratory study of commitment to sustainability as evidenced in vision, mission, and graduate attribute statements in Australian universities, Journal of Cleaner Production, 48 : 20- 28.
Ratcliff, J. L. ( 1996). What is a curriculum and what should it be? Handbook of the undergraduatecurriculum: A Comprehensive guide to purposes, structures, practices, and change, Jossey Boss Publisher, first edition, pp. 9-10.
Stark, J. (1997). Program Level Curriculum Planning, Journal of research higher education. Vol. 38, no. 1
Stark, J., & Lattuca, L. (1997). Shaping the College Curriculum Academic Plans in Action, London: Allyn and Bacon.
Tyler, R. (1949). Basic principles of curriculum and instruction. Chicago: The University of Chicago Press.
Waas, T., Verbruggen, A., & Wright, T. (2010). University research for sustainable development: definition and characteristics explored. Journal of Cleaner Production, 18 (7): 629-636.
Wright, T. ( 2010). University presidents’ conceptualizations of sustainability in higher education. International  Journal of Sustainability in Higher Education , 11(1): 61-73.
Williamson, B. ( 2013). The Future of the Curriculum: School Knowledge in the Digital Age,  London: Cambridge.
Yob, I. M., Danver, S. L., Kristensen, Sh., Schulz, W., Simmons, K., Brashen, H. M., Krysiak, R. S., Kiltz, L., Gatlin, L.,  Wesson, S., & Penland, D. R. ( 2016). Curriculum Alignment with a Mission of Social Change in Higher Education, Innov High Educ , 41:203–219.
Yoon, J. (2006). How team leaders use salient vision and self-sacrifice to enhance team effectiveness, in shane R. Thye and Edward J. Lawler eds. Social Psychology of the workplace, Bingley: Emerald Group Publishing, pp 63- 87.
Young, M. (1999). The curriculum of the future. London: Routledge/Falmer.