واکاوی ماهیت عناصر الگوی برنامه درسی جامعه‌محور در نظام آموزش عالی بر اساس رویکرد فراترکیب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجو- دانشگاه تهران

2 عضو هیات علمی گروه روشها و برنامه های آموزشی و درسی دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران-

چکیده

هدف این پژوهش واکاوی ماهیت عناصر الگوی برنامه درسی جامعه‌محور در نظام آموزش عالی است. در این راستا، از روش فراترکیب (سنتز پژوهی) و گام‌های هفت‌گانه سندلوسکی و باروس (2006) بهره گرفته شد. جامعه آماری شامل مبانی نظری و پژوهشی داخلی و خارجی (بدون بازه زمانی) بود که با کلیدواژه‌های مرتبط و با استفاده از پایگاه‌های اطلاعاتی داخلی و خارجی جستجو و بازیابی شدند. پس از گرداوری مبانی، با استفاده از معیارهای پذیرش و عدم پذیرش مبانی نامرتبط حذف و در نهایت 70 مبانی (53 مقاله و 17 کتاب) از طریق برنامه‌ی مهارت‌های ارزیابی حیاتی (CASP) به‌عنوان نمونه نهایی انتخاب و با استفاده از فرم چک‌لیست محقق ساخته و روش تحلیل محتوای مضمونی (TCA) تحلیل شدند. همچنین جهت بررسی قابلیت اعتبار یافته‌ها از معیارهای خود بازبینی محقق و به‌منظور بررسی قابلیت اعتماد یافته‌ها از روش مرور همتا بهره گرفته شد که نتیجه ضریب پایایی ارزیابی‌ها (84/.) اعتبار یافته‌ها را تایید کرد. طبق یافته‌های پژوهش، مفاهیم برنامه درسی جامعه‌محور در نظام آموزش عالی را می‌توان در هشت طبقه کلی دسته‌بندی نمود که در ادامه این مفاهیم و کدهای نهایی مستخرج از مبانی، ماهیت عناصر الگوی برنامه درسی را نمایان کرد.

کلیدواژه‌ها


الیس، آرتور. کی. (2014). سرمشق های نظریه برنامه درسی. (ترجمه: غلامرضا یادگارزاده، جمال سلیمی). (1395). تهران: نور علم.
ترک زاده، جعفر. (1387). کارگاه جهت گیری راهبردی آموزش دانشگاه شیراز. معاونت آموزشی دانشگاه شیراز، دفتر برنامه ریزی و توسعه آموزشی.
ترک زاده، جعفر؛ مرزوقی، رحمت اله؛ محمدی، مهدی؛ سلیمی، قاسم؛ کشاورزی، فهیمه. (1395). تدوین چهارچوب ارزشیابی اثربخشی برنامه درسی آموزش عالی براساس رویکرد راهبردی. پژوهش. پژوهش های برنامه درسی. 6(2). 41-64.
حسینی لرگانی، سیده مریم؛ فتحی واجارگاه، کوروش؛ عارفی، محبوبه؛ زرافشانی، کیومرث. (1393). طراحی الگوی سنجش برنامه درسی زاید در نظام آموزش عالی ایران. پژوهش در نظام های آموزشی. 8 (27). 149-174.
دانشگاه صنعتی شریف. (1398). چهارمین همایش ملی آموزش عالی ایران: دانشگاه جامعه محور. نهم اردیبهشت ماه 1398.
دهقانی. مرضیه.(1394). برنامه درسی تربیت اجتماعی: طراحی و تدوین. تهران: کیکاووس.
زارع صفت، صادق؛ دهقانی، مرضیه؛ حکیم زاده، رضوان؛ کرمی، مرتضی؛ صالحی، کیوان. برنامه های درسی مغفول توسعه حرفه ای اعضای هیئت علمی دانشگاه های ایران: دانشگاه فردوسی مشهد. مطالعات برنامه درسی آموزش عالی. 3(17). 183-216.
سپه پناه، مرجان؛ حیدری، حسین؛ میرک زاده، علی اصغر؛ زرافشانی، کیومرث. (1393). دیدگاه دانشجویان رشته کشاورزی نسبت به یادگیری خدماتی. پژوهش در برنامه ریزی درسی. 11(15). 136-146.
سلسبیلی، نادر. (1380). ارائه یک الگوی راهنما برای کاربرد دیدگاه های برنامه درسی. فصلنامه تعلیم و تربیت. شماره 68. 7-43.
سلکایند، نیل جی. (1385). کاربرد آمار و spss در پزوهش های علوم انسانی. ترجمه خلیل میزرایی و علی بقایی سرابی. تهران: انتشارات حفیظ.
سی.شرت،ادموند.(1931).روش شناسی مطالعات برنامه درسی.ترجمه: محمود مهرمحمدی و همکاران.(1387).تهران: سمت.
شبیری،سید محمد.شمسی،سیده زهرا.(1394). تحلیلی بر برنامه درسی میا ن رشته ای آموزش محیط زیست در آموزش عالی. فصلنامه مطالعات میان رشته ای در علوم انسانی،7(3)،145-127.
شریف زاده، ابوالقاسم؛ عبدالله زاده، غلام حسین. (1390). بررسی رضایت دانشجویان کشاورزی از کیفیت آموزشی. فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی. 61. 51-74.
صالحی،صادق.پازٌکی نژاد،زهرا.(1392).محیط زیست در آموزش عالی:ارزیابی دانش زیست محیطی دانشجویان دانشگاه های دولتی مازندران.دو فصلنامه مطالعات برنامه ریزی آموزشی.2(4)،220-199.
فتحی واجارگاه، کوروش. (1386). اصول برنامه ریزی درسی. تهران: ایران زمین.
فتحی واجارگاه، کوروش. (1387). بررسی مبانی جامعه شناختی برنامه درسی جهت تعیین مهارت ها و نگرش های اساسی موردنظر در برنامه درسی ملی. طرح پژوهشی مصوب سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی.
فتحی واجارگاه، کوروش؛ ملکی، حمید. (1391). مفهوم پردازی نسبت میان دو نظام آموزش و پرورش عمومی و آموزش عالی در کشورهای منتخب جهان: رویکردی تطبیقی.دوفصلنامه مدیریت و برنامه ریزی در نظام های آموزشی. 5 (9). 9-33.
فرج اللهی، مهران. ظریف، صنایعی. (1388). آموزش مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش عالی. دوماهنامه علمی-پژوهشی راهبــردهای آموزش در علوم پزشکی.2(4)،171-167.
قارون، معصومه. (1389). متوازن نمودن تحصیلات دانشگاهی با نیازهای کشور: مسائل و راهکارهای معطوف به آموزش عالی. نامهء آموزش عالی. 3(9). 63-88.
قاسم پور، علی؛ موسوی، ستاره. (1397). بررسی دیدگاه های اعضی هیئت علمی در خصوصی رویکرد بین المللی سازی برنامه های درسی آموزش عالی. نامه آموزش عالی. 11(44). 7-32.
عارفی،محبوبه.(1384).برنامه ریزی درسی راهبردی در آموزش عالی.تهران:مرکز انتشارات جهاد دانشگاهی-واحد دانشگاه شهید بهشتی.
عبدی، حمید؛ میرشاه جعفری، سید ابراهیم؛ نیلی، محمدرضا؛ رجایی پور، سعید. (1396). تبیین برنامه درسی آینده در راستای تحقق چشم اندازها و رسالت های آموزش عالی ایران در افق 1404. مطالعات برنامه درسی آموزش عالی. 8(16). 59-88.
کارتلج، جی. میلبرن، اف. (2006). آموزش مهارت های اجتماعی به کودکان. ترجمه : محمد حسین نظری نژاد. (1385). مشهد : انتشارات آستان قدس رضوی.
گودرزوند چگینی،مهرداد. (1397). رویکرد دانشگاه های نسل چهارم کار و عمل (مورد مطالعه: دانشگاه های
کمبریج، استنفورد و هاروارد). آموزش مهندسی ایران. 20(78). 1-16.
محمودی، فیروز. (1395). الگوهای طراحی مسئله محور. دانشنامه ایرانی برنامه درسی.
معزی، معصومه؛ شیرانی، مجید؛ مجیدی، فیروزه؛ صابرزاده، مهرداد. (1396). طراحی و اجرای برنامه آموزشی جامعه محور و پاسخ گو: گزارش تجربه مرکز مطالعات و توسعه آموزش پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد. مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی. 17(11). 120-124.
مومنی مهموئی،محسن.(1388).به سازی برنامه های درسی آموزش عالی؛گامی در جهت پرورش دانش آموختگان خلاق.مجله راهبردهای آموزش.2(3)،126-121.
مهدی، رضا.(1394). آینده شناسی آموزش عالی: راهبردها و پیامدهای سازگاری دانشگاه با محیط و جامعه. فرایند مدیریت و توسعه. 28 (1). 31-54.
مهرمحمدی. محمود. (1387). برنامه درسی نظرگاه ها، رویکردها و چشم اندازها. تهران: سمت،
نجاری، مهدی؛ هدایت زاده، سید حسام الدین؛ روشنی علی بنه سی، حسن؛ مختاریان؛ فرانک. (1396). شناسایی عوامل مؤثر بر میزان رضایت مشتریان تحصیلات تکمیلی در نظام آموزش عالی با استفاده از مدل کانو. نامهء آموزش عالی. 10 (40). 51-73.
نیلی، محمدرضا؛ نصر، احمدرضا؛ شریف، مصطفی؛ مهرمحمدی، محمود. (1389). الزام ها و پیامدهای برنامه درسی پاسخگو در آموزش عالی مطالعه موردی: دانشگاه های دولتی اصفهان. جامعه شناسی کاربردی. 21 (2). 57-76.
ولی الهی، حمید؛ سلیمی، لادن. (1396). مبانی جامعه شناختی برنامه ریزی آموزشی و درسی. مطالعات روانشناسی و علوم تربیتی. 3(3/1). 12-20.
یوسف زاده چوسری، محمدرضا؛ صالح پور، رضا؛ کاظم پور، صدیقه. (1393). واکاوی برنامه درسی کیفی مبتنی بر مدل چند ذی نفعی (MSQCM) در آموزش عالی. آموزش در علوم انتظامی. 2(3). 157-176.