سنتزپژوهی چالش‌های برنامه‌های درسی آموزش عالی کشور در دهه اخیر و راهکارهای پیش رو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری برنامه ریزی درسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه اصفهان

2 . استاد گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی-دانشگاه اصفهان

چکیده

بررسی مسائل پیش روی آموزش عالی نشان می‌دهد که دانشگاه‌ها در هزاره سوم با چالش‌های عظیمی رو به رو هستند. از این رو، پژوهش حاضر با هدف شناسایی چالش‌های برنامه‌های درسی آموزش عالی کشور در دهه اخیر و راهکارهای رفع آن انجام شد. مطالعه حاضر از نوع کیفی و از روش سنتزپژوهی استفاده شد. معیار ورود پژوهش‌ها در این مطالعه مرتبط بودن با هدف پژوهش و اجرای آن در آموزش عالی کشور در دهه اخیر(1384 تا 1394) بوده است. برای فراهم آوردن اطلاعات مورد نیاز، از فرم کاربرگ و جهت اطمینان از میزان پایایی از ضریب کاپای کوهن استفاده شد. همچنین جهت تحلیل داده‌ها از روش های کدگذاری باز و محوری از نرم افزار Nvivo-8 استفاده شد. یافته‌ها نشان داد نظام برنامه ریزی درسی آموزش عالی کشور در دهه اخیر با سیزده چالش عمده از جمله، بین‌اللملی‌سازی برنامه درسی؛ برنامه درسی مبتنی بر جامعه یادگیری؛ ارزشیابی برنامه‌های درسی؛ مغفول ماندن سیاست‌های قومی و چندفرهنگی؛ بعد کیفی تدریس؛ اعتبارسنجی برنامه‌های درسی؛ جهانی شدن؛ برنامه‌ریزی درسی غیرمتمرکز؛ رشد انواع تفکر؛ یادگیری چگونه یادگرفتن و راهبردهای یاددهی-یادگیری؛ چالش‌های محتوایی، برنامه درسی میان رشته‌ای و کاربست فن آوری اطلاعات در برنامه درسی مواجهه بوده است. علاوه بر این، سنتز راهکارهای پیشنهادی برای رفع این چالش‌ها نیز ارائه شد.

کلیدواژه‌ها


آتشک، محمد، نوروززاده، رضا، قهرمانی، محمد، ابوالقاسمی، محمود فراستخواه، مقصود(1392) واکاوی پیامدها و سازوکارهای جهانی شدن برنامه های درسی آموزش عالی، پژوهش در برنامه ریزی درسی، 10(1)،6: 54-37.
آراسته، حمیدرضا(1382) نقش آموزش عالی در چشم انداز توسعه ایران 1404، فصلنامه رهیافت، 33-31.
بازرگان، سیمین؛ مهرمحمدی، محمود؛ زندی، بهمن؛ ابراهیم زاده، عیسی،سرمدی، محمدرضا(1389) روش های یاددهی- یادگیری عصر اقتصاد دانایی در برنامه درسی راهبردی آموزش عالی، فصلنامه مطالعات برنامه درسی آموزش عالی، 1(1):64-38.
پاک مهر، حمیده؛ جعفری ثانی، حسین؛ سعیدی رضوانی، محمود؛ کارشکی، حسین(1391) نقش کیفیت تدریس اساتید و مولفه های آن در توسعه تفکر انتقادی دانشجویان: فرصت ها  و چالش های  برنامه درسی در آموزش عالی، مطالعات روانشناسی تربیتی، 9(16): 38-17.
پورنادری، پوراندخت، نصر، احمد رضا، نیلی، محمدرضا، باقری، زهره(1392) بررسی استفاده از روش های مختلف سنجش و سنجش های مبتنی بریادگیری پایدار، فصلنامه فناوری آموزش، 30، 124-115.
حسینی، محمد حسین؛ مطور، معصومه(1392) طراحی، تدوین و اعتبارسنجی الگوی راهنمای یادگیری مشارکتی برای برنامه درسی فارسی بخوانیم و بنویسیم دوره ابتدایی، فصلنامه نوآورى­هاى آموزشى، شماره 46 سال 11. ص9-50.
حسینی، میرقاسم، نصر، احمدرضا(1391) اعتبارسنجی آموزش عالی در هزاره سوم با محوریت برنامه درسی، مجله نامه آموزش عالی، 5(17)13: 13.
حکیم زاده، رضوان(1389)جهانی شدن، بین المللی شدن آموزش عالی و برنامه های درسی میان رشته ای، فصلنامه مطالعات میان رشته ای در علوم انسانی، 8، 1.
ذوعلم، علی(1384)تاملی در مفهوم چالش، واژه «چالش» در ادبیات اجتماعی ــ فرهنگیِ ایران، ماه نامه اندیشه و تاریخ سیاسی ایران، سال 4، شماره36.
سبحانی نژاد، مهدی، رهنما، اکبر، شاه حسینی، نجیبه(1390)بررسی چالشهای تحقق نظام مصوب برنامه ریزی درسی غیر متمرکز دانشگاهی از دید اعضای هیئت علمی رشته علوم تربیتی دانشگاههای دارای هیئت ممیزه شهر تهران در سال تحصیلی 89-1388، فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی، 59؛ 68-47.
سراجی، فرهاد،  معروفی، یحیی، رازقی، طاهره(1393) شناسایی چالش­های ارزشیابی از آموخته­های دانشجویان در نظام آموزش عالی ایران. فصلنامه مطالعات اندازه گیری و ارزشیابی آموزشی،4(5):54-33.
شاه طالبی، سمیه، تصدیقی، فروغ، نصر، احمدرضا(1394) «شما باید بدانید» چالش های تدریس در دانشگاه چیست؟!، فصلنامه پژوهش در برنامه ریزی درسی، 44؛ 25-15.
شریف خلیفه سلطانی، مصطفی؛ کریمی علویجه، مهدی،مظاهری، مهدی(1390) بررسی چالش­های کاربست فن آوری اطلاعات و ارتباطات در فرآیند یاددهی و یادگیری، فن­آوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی؛1(3):42-23.
شورت، ادموند سی(1387) روش شناسی مطالعات برنامه درسی، ترجمه دکتر محمود مهرمحمدی و همکاران، تهران: انتشارات سمت.
عارفی، محبوبه؛ رضایی زاده، مرتضی(1390) مروری بر نقش و جایگاه برنامه درسی دانشگاهی در رشد تفکر انتقادی دانشجویان، دو فصلنامه مطالعات برنامه درسی آموزش عالی، 2(3): 62-42.
عارفی، محبوبه(1389)مباحثی در مهندسی برنامه های درسی میان رشته ای در آموزش عالی، فصلنامه مطالعات میان رشته ای در علوم انسانی، 8؛ 69.
عراقیه، علیرضا(1392)گونه شناسی رهیافت های میان رشته ای و دلالت های آن در طراحی برنامه درسی چند فرهنگی در آموزش عالی، فصلنامه رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 13،98-81.
عراقیه، علیرضا؛ فتحی واجارگاه، کورش؛ فروغی ابری، احمدعلی؛ فاضلی، نعمت الله(1388)تلفیق، راهبردی مناسب برای تدوین برنامة درسی چندفرهنگی، فصلنامه مطالعات میان رشته ای در علوم انسانی،2(1): 165-149.
فتحی واجارگاه، کوروش، زارع، عذرا، یمنی، محمد(1388) بررسی موانع بین المللی برنامه های درسی دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی از دیدگاه اعضای هیئت علمی (مورد دانشگاه شهید بهشتی)، فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی، 54؛ 63.
 
فتحی واجارگاه، کورش؛ ابراهیم زاده، عیسی؛ فرج اللهی، مهران؛ خشنودیفر، مهرنوش(1389) بین المللی سازی برنامه ی درسی در نظام آموزش عالی ایران:چالشها و راهبردها. مجله ی علوم تربیتی دانشگاه شهید چمران اهواز، 6(2)2: 66-45.
فتحی‌واجارگاه، کورش‌ (1389). برنامه درسی دور ریختنی. دو فصلنامه مطالعات برنامه درسی آموزش عالی، 1(4): 7.
قاسم پور دهاقانی، علی، لیاقت دار، محمدجواد، جعفری، ابراهیم(1390)تحلیلی بر بومی سازی و بین المللی شدن برنامه درسی دانشگاه ها در عصر جهانی شدن، فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، 16؛ 1.
کریمی، صدیقه، نصر، احمد رضا، شریف، مصطفی(1392) الزامات و چالش های طراحی برنامه درسی آموزش عالی با رویکرد جامعه یادگیری، دو فصلنامه مطالعات برنامه درسی آموزش عالی، 4(8): 126-89.
کریمی، صدیقه؛ شریف، مصطفی(1393) چالشهای آموزش عالی در تدوین محتوای برنامه درسی با رویکرد جامعه یادگیری، رویکردهای نوین آموزشی، 9(1): 142-107.
مارش، کالین جِی (1387). پژوهش تلفیقی: سنتزپژوهی، در: شورت، ادموند سی(1387) روش شناسی مطالعات برنامه درسی، ترجمه محمود مهرمحمدی و همکاران. ( تهران: سمت).
مرعشی، منصور؛ مهرعلیزاده، یدالله، طوسی، طلعت (1391)جهانی شدن و اثرات آن بر اهداف برنامه درسی نظام آموزشی ایران، دوفصلنامه مطالعات برنامه درسی آموزش عالی، 3(5): 25-7.
معروفی، یحیی، کیامنش، علی­رضا، مهرمحمدی، محمود، علی عسگری، مجید(1386) ارزشیابی کیفیت تدریس در آموزش عالی: بررسی برخی دیدگاه ها، فصلنامه مطالعات برنامه درسی، 1(5):112-81.
مومنی مهموئی، حسین(1390) آسیب شناسی ارزشیابی برنامه درسی در آموزش عالی. دوماهنامه علمی- پژوهشی راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، 4 (2):95-100.
 
Banks, J. A., & Banks, C. A. M. (2009). Multicultural education: Issues and perspectives. John Wiley & Sons.
Barnett, R. (2009). Knowing and becoming in the higher education curriculum. Studies in higher education, 34(4), 429-440.
Bloland, H. G. (2001). Creating the council for higher education accreditation (CHEA). Greenwood Publishing Group.
Blunt, R. J. S. (2005). Challenges for the curriculum of a comprehensive university: A critical case study. South African journal of higher education, 19(6), 1021-1032.
Bostrom, Ch. A. (2009). Diffusion of internationalization in Turkish higher education, Journal of studies in international education, 10 (5). 143-160.
Boud, D. (2000). Sustainable assessment: rethinking assessment for the learning society. Studies in continuing education, 22(2), 151-167.
Coffield, F. (2008). Just suppose teaching and learning became the first priority... London: Learning and Skills Network.
Cooper, h. Hedges, L V.(2009). Research Synthesis as a scientific process. A chapter on: The Handbook of Research synthesis and meta-Analysis, Second Edition. Russell Sage.
Demir, M.; Bacanli, H.; Tarhan, S. & Dombayci, M. A. (2011). Quadruple Thinking: Critical Thinking, Procedia Social and Behavioral Sciences, 12: 426–435.
Dumas. A, Hanchans. S (2010). How does job-traning increase firm performance? The case of morocco. International journal of manpower. 31 (5):585-602.
Ginkel. H (2002).What does globalization mean for higher education, globalization: What Issues are at stake for universities? universite level. Canada: Quebec.
Grayson, J. P. (2008). The experiences and outcomes of domestic and international students at four Canadian universities. Higher Education Research & Development, 27(3), 215-230.
Jarvis, P. (2008). Globalization, lifelong learning and the learning society. London and New York: Rotledge.
Jones. S (2003). Measuring the Quality of Higher Education: linking teaching quality measures at the delivery level to administrative measures at the university level, Quality in Higher Education, 9 (3): 223-229.
Knight, J. (2003). Internationalization of highereducation (practices & priorities): 2003 IAU survey report.
Longworth, N. (2004). Lifelong learning in action; transforming education in the 21st century. London and New York: Routledge Flamer.
Merriam, S. B., Caffarella, R. S., & Baumgartner, L. M. (2012). Learning in adulthood: A comprehensive guide. John Wiley & Sons.
Page, D., & Mukherjee, A. (2007). Promoting critical-thinking skills by using negotiation exercises. Journal of education for business, 82(5), 251-257.
Reynolds, J & Hancock, D.  (2010). Problem-based learning in a higher education environmental biotechnology course, Innovations in Education and Teaching International, 47 (2): 175–186.
Rockman, I. F. (2004). Integrating Information Literacy into the Higher Education Curriculum: Practical Models for Transformation (The Jossey-Bass Higher and Adult Education Series).
Saunders, M. Machell, J. (2000). Understanding emerging trends in higher education curricula and work connections. Higher Education Policy, 13(3): 287-302.
Saunders, V. M. (2007). Does the accreditation process affect program quality. A qualitative study of perceptions of the higher education accountability system on learning.
Serafini, F. (2000). Three paradigms of assessment: Measurement, procedure, and inquiry. The Reading Teacher, 54(4), 384-393.
Sh, W. (2008). Internationalization of the Curriculum: A Remedy for International Students' Academic Adjustment Difficulties (Doctoral dissertation, Dissertation]. Memorial University of Newfoundland).
Shin, J. C., & Harman, G. (2009). New challenges for higher education: Global and Asia-Pacific perspectives. Asia Pacific Education Review, 10(1), 1-13.
Smout, M., & Stephenson, S. (2002). Quality assurance in South African higher education: a new beginning. Quality in higher education, 8(2), 197-206.
Umbach, P. D. Smart J. C. (2007). Faculty and academic environments: Using Holland's theory to explore differences in how faculty structure undergraduate courses. Journal of College Student Development, 48(2): 183-195.